Op woensdag 19 mei 2022 was het weer zover: opnieuw was er in de Tweede Kamer een debat over het functioneren van onze minister-president de heer M. Rutte. Tijdens dat debat stelde opnieuw een grootdeel van de oppositiepartijen de vertrouwensvraag. Of was er meersprake van fundamenteel wan-trouwen?
Aanleiding
De aanleiding voor het debat waseen artikel in de Volkskrant van woensdag 18 mei 2022.
Daarin stond vermeld dat Rutte tot voor kort gebruikmaakte van een ouderwets mobieltje, waarmee hij veel sms-berichten verstuurde en ontving. Elke dag wiste hij ook veel sms-berichten, omdat het geheugen van een oud toestel meestal niet groot is. Als er een langer sms-bericht was dat hij niet kon doorsturen, gaf hij telefonisch aan zijn ambtenaren de korte inhoud door.
Deze ogenschijnlijk onschuldige handelingen hebben echter een politieke lading. Sinds 2019 bestaat er voorbewindspersonen de verplichting om alle relevante informatie te bewaren, ook informatie in de vorm van sms-berichten. De Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) en ook zijn opvolger Wet Open Overheid (WOO), die sinds 1 mei de WOB vervangt, vereisen dit. Waarom is dit belangrijk? Dat heeft te maken met de plaats, functie en plicht van de Tweede Kamer. De Tweede Kamer heeft de wettige opdracht om de regering te controleren. Dat is de opdracht die in de wet is vastgelegd. Die controle betrof vroeger alle geschreven documenten. Maar in het tijdperk van moderne media is die controle breder dan wat schriftelijk is vastgelegd. Als de minister-president van Nederland dan systematisch, op eigen houtje, allerlei berichten van zijn zakentelefoon uitwist, is dat geen goede zaak. Dit maakt de controlerende taak voor een deel onmogelijk.
Achtergrond
Deze huidige minister-president heeft in dit opzicht geen onbesmet blazoen.
Een aantal zaken zou te noemen zijn. Ik noem alleen het verschrikkelijke toeslagen schandaal. Zonder in details te treden, is uit het rapport van de commissie Van Dam gebleken, dat er door de overheid en ook de regering regelmatig belangwekkende informatie bewust en opzettelijk is achtergehouden. Daardoor heeft de Tweede Kamer zijn controlerende functie onvoldoende kunnen waarnemen. Daardoor zijn uiteindelijk personen en gezinnen vermalen tussen de wielen van de overheid! Ontslagen. Faillissementen. Echt-scheidingen. Uithuisplaatsing van kinderen. Zelfdoding. Dat alles bij elkaar is verschrikkelijk geweest. Zó verschrikkelijk, dat het kabinet Rutte-3 erom is afgetreden.
Daarom is het volkomen begrijpelijk dat er op grond van dit schandaal én van andere zaken (waarbij Rutte zei dat hij er geen of geen actieve herinnering aan had), wantrouwen is ontstaan bij de oppositie. Is deze minister-president nog wel te vertrouwen? Wantrouwen ligt aan de wortel van dit debat. Het vertrouwen van de oppositie is terecht gekrenkt.
Laat niemand denken dat dit debat onnodig was. Natuurlijk zijn er grote vraagstukken die op deze dag bleven liggen. En je eerste opwelling is dan misschien om te denken dat een dergelijk debat beter niet gehouden kon worden. Maar de zaak ligt anders. De bijl ligt aan de wortel van de democratische rechtsstaat, als bewindspersonen de Tweede Kamer onvoldoende informatie verlenen. Of naar eigen inzicht en dikwijls in allerijl allerlei schifting in informatie aanbrengen. Ik stel het nog scherper. En Bijbelser. Op grond van het negende gebod is het mijnplicht als bestuurder, van welke instelling dan ook, om degenen die mij controleren, al de informatie te doen toekomen die van belang kan zijn in de beoordeling. Het is een kwestie van het liefhebben van de waarheid, waarop de Catechismus bij het negende gebod wijst. Allerlei politiek gedraai is dan uit den boze!
De houding van de minister-president
Er werden op de bewuste dag zeer veel kritische vragen gesteld aan de minister-president. Ook door de partijen die zijn eigen regering ondersteunen (de zgn. coalitie-partijen). Maar koste wat het kost bleven deze partijen hun regeringsleider steunen. Iedere waarnemer weet, dat bij een val van het kabinet zeker drie van de vierregeringspartijen achteruitgaan in zetelaantal... Elke partij schuift dat het liefst zo ver mogelijk voor zich uit.
Ook hier lijkt het negende gebod in het geding. Als ik het kwade goed ga noemen en het goede kwaad. Als ik de waarheid. zoals ver-woord rond het negende gebod niet laat voorgaan boven allerlei andere overwegingen.
De minister-president zou er goed aan hebben gedaan om zich op een bepaald moment ernstig af te vragen of het niet beter zou zijn om af te treden. Als door jouw handel en of het handelen van de regering die je leidt, zoveel wantrouwen is ontstaan, niet alleen in de Kamer, maar ook in de samenleving, zou een vrijwillig terugtreden het meest voor de hand liggen.
De houding van de Tweede Kamer
Toch zitten er ook aan de zijde van de Kamer haken en ogen aan het debat van 18 mei. Tijdens dit debat werd er niet meer gesproken over de sms-berichten, maar werden er allerlei finale oordelen over de persoon Rutte uitgesproken, waarbij de heer Wilders in zijn uitspraken steeds het verste ging. Ook daarvan moeten we zeggen dat Godsgeboden in het geding zijn. Ook als oppositiepartijen dienen we ons te realiseren dat we spreken tegen regeringspersonen, die Gods dienares zijn. Of ze het erkennen of niet. Of ze falen of niet. Dat moet onze debat toon op zijn minst matigen.Dat dwingt tot respect, ook al ben ik het fundamenteel met iemand oneens.
Ook iets anders had een rol moe-ten spelen. In de omgang tussenpersonen heeft Jezus de eis neer-gelegd om zeventig maal zevenmaal te vergeven. Je kunt op grondvan dit gebod niet stellen, dat een Tweede Kamerlid die zijn controlerende taak goed waarneemt, fundamentele fouten en gebreken door de vingers moet zien. Maar je mag, ook van Tweede Kamer-leden, verwachten dat ze zakelijk in hun oordeel blijven, en niet 'de man spelen'. Want op het moment dat je heel persóónlijk naar iemand gaat worden, stáát daar het gebod van Jezus over vergeving. Die notie was bij de meeste oppositiepartijen in het debat afwezig.
Spiegelen
In dit artikel zijn Bijbelse woorden, geboden en verboden gepasseerd.Het omgaan met je naaste. Het om-gaan met gezagsdragers. Het spreken van de waarheid. Oprechtheid.Eerlijkheid. Liefde. Vergevingsgezindheid.
Door deze gebeurtenis wordt aan ons allemaal een spiegel voorgehouden, persoonlijk én in ons kerkelijk leven. De heilzame spiegel van Gods Woord en wet en geboden. Wij zijn van ons zelf niet beter dan onze landelijke politici. Als het waar is en het is waar! dat we van nature geneigd zijn tot álle kwaad, zit er dus in ons ook de neiging om het met het vijfde en het negende gebod minder nauw te nemen. Gods Geest leide en beware ons al onze dagen!